موانع خلق نوآوری در شرکت های دانش بنیان (۱)
بسیاری از شرکت های دانش بنیان تنها قادر هستند تا محصولات خود را در بازار استانی و منطقه ای به فروش برسانند و از نفوذ محصول به بازارهای سایر استان ها و حتی بازارهای بین المللی، عاجزند. از سوی دیگر، به دلیل اندازه کوچک سازمانی، این شرکت ها نمی توانند تشکیلات بازاریابی مستقلی را در داخل خود ایجاد کنند و لذا همواره به دنبال فرشته نجات می گردند.
شرکت های دانش بنیان نوپا در اقتصاد کشور دارای اهمیت خاصی هستند. علی رغم تمام انتقادهایی که به این شرکت ها و مدل رشد آنها می شود، این شرکت ها می توانند ضمن ایجاد روحیه امید به خصوص در جوان ها مبنی بر وجود فرصت کارآفرینی، به عنوان منابع دانشی صنایع پیشرو و راهبردی نیز محسوب گردند که در صورت مدیریت مناسب جریان دانشی، می توان از ظرفیت هایشان جهت بهبود عملکرد شرکت های بزرگ نیز بهره مند شد.
با توجه به اینکه نگارنده به طور مداوم با شرکت های دانش بنیان به خصوص شرکت های نوپا در تعامل می باشد، تحلیل وضعیت کسب و کار بسیاری از این شرکت ها گویای این واقعیت است که می توان محرک ها و موانع متعددی را برای خلق نوآوری توسط ایشان برشمرد. شناسایی این عوامل، در سیاستگذاری بهتر دولتمردان می تواند موثر باشد.
اولین مانعی که برای خلق نوآوری در شرکت های دانش بنیان در این سلسله یادداشت شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی به آن اشاره می شود، عبارت است از عدم دسترسی این شرکت ها به شبکه های توزیع محصولات.
به عبارت دیگر، بسیاری از شرکت های دانش بنیان تنها قادر هستند تا محصولات خود را در بازار استانی و منطقه ای به فروش برسانند و از نفوذ محصول به بازارهای سایر استان ها و حتی بازارهای بین المللی، عاجزند. از سوی دیگر، به دلیل اندازه کوچک سازمانی، این شرکت ها نمی توانند تشکیلات بازاریابی مستقلی را در داخل خود ایجاد کنند و لذا همواره به دنبال فرشته نجات می گردند. این مسئله باعث می شود توان زیادی از این شرکت ها صرف فروش محصول شده و عملا از خلق نوآوری و ارتقای محصولات باز بمانند.
ضعف در قوانین و سازوکارهای تجارت الکترونیک کشور از یک سو و عدم آشنایی با اصول تجارت الکترونیک از سوی دیگر، مشکل بعدی در بازاریابی محصولات دانش بنیان است. به همین دلیل در غالب مواقع، شرکت های دانش بنیان به راه اندازی یک وبسایت و معرفی اجمالی محصول خود اکتفا کرده و قادر به استفاده بیشتر از ظرفیت های فضای مجازی نیستند.
همچنین نبود بازاریابان تخصصی برای کالاهای دانش بنیان، به عنوان تسهیلگران اتصال عرضه و تقاضا به هم، یک مانع اصلی در این زمینه تلقی می شود.
با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از شرکت های دانش بنیان یا فناور در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد مستقر هستند، این شرکت ها انتظار دارند تا نهادهای فوق الذکر در کمک به فروش محصولات ایشان، نقش ایفا کنند.
برای مثال، راه اندازی هدفمند شرکت های تخصصی بازاریابی در پارک های علم و فناوری با حمایت اولیه دولت و کاهش تدریجی یارانه های دولتی؛ رایزنی با سایر پارک های علم و فناوری و شرکت های مستقر در آن ها برای شبکه سازی؛ و نیز تسهیل کردن حضور شرکت های دانش بنیان در نمایشگاه ها؛ از جمله انتظارات شرکت ها از این نهادهاست.
تجربه سایر کشورها نشان می دهد بهترین راهکار در تکمیل ساختار بازار دانش بنیان، شکل دهی و حمایت از تسهیلگران بازاریابی تخصصی است. وجود تسهیلگران، می تواند به تشکیل کانال های بازاریابی منجر شده و عرضه و تقاضای کالاهای دانش بنیان بهتر از گذشته به یکدیگر متصل گردند.
اگرچه حمایت های هدفمند دولتی مانند حمایت از شرکت هایی که اقدام به تجاری سازی و فروش محصولات شرکت های دانش بنیان می کنند می تواند یک سیاست خوب تلقی شود، اما به نظر می رسد فقدان تخصص لازم در بین تسهیلگران کشور برای بازاریابی تخصصی کالاهای دانش بنیان نیز یک مانع اصلی محسوب می شود و آموزش ها و حمایت های مالی به خصوص در اوایل مراحل کار، برای تکمیل سیاست پیشین ضروری می باشند.
